ازاماکن تاریخی وباستانی این شهر می‌توان به قلعه مانداگاراناوتپه باستانی سیوان و بازار کوزه‌فروشان اشاره کرد. در تپه سیوان یک ته‌ستون هخامنشی و سفالینه‌های پارتی یافته شده است.[1] شهر مرند از طرف جنوب به کوه‌های بلندی که بیش از 7 ماه در سال پر از برف است می‌‌رسد و از این رو تابستان‌های نسبتاً خنکی دارد. شرق مرند همسایه منطقه قره داغ اهر است. از شمال به شهر جلفا و کوه‌های دره دیز و کیامکی سر میساید. کشاورزی در این منطقه ترکیبی از باغداری و کشت کندم و جو است. زرد آلو یکی از مهم‌ترین و مشهورترین محصولات آنست. از مناطق بسیار زیبا و تفریحی مرند می‌توان به روستای ملایوسف در 5 کیلو متری شمال مرند و چشمه باش کهریز وقنات بزرگ و بسیار معروف بی گوزی(چشمه داماد) در شمال روستای دیزجعلیا که از دل کوه میشو بیرون می‌آید اشاره کرد.از محصولات مهم این روستا می‌توان به گیلاس زردالو گلابی و سیب اشاره کرد.

پيام يكي از روستاهاي مرند و در دو فرسخي جنوب آن در كنار جاده مرند و تبريز واقع شده است. پيام زمستانهاي سرد و برفگيري دارد كه پيست اسكي آن در زمستانها مشتاقان ورزش اسكي را بسوي خود مي كشد. اين منطقه در تابستانها نيز آب و هواي خنك داشته و از بهترين ييلاقات و تفرجگاههاي مردم مرند است. كاروانسراي پيام در دوره مغول و صفويه از مهمترين استراحتگاههاي ميان راهي به شمار مي آمده است.

اين كاروانسرا به علت اهميت مکاني و مبادلات وسيع کالا در قرون گذشته، بر خلاف کاروانسراهاي کوهستاني، داراي حياط مرکزي وسيع و از نوع کاروانسراهاي چهار ايواني است که از سردر رفيع، گنبدخانه‌ي حياط مركزي به شكل هشتي، اتاق‌ها و ايوان‌هاي مشرف به حياط براي اقامت كارواني‌ها تشکیل می‌شود.

ساختمان اين کاروانسرا به شکل مستطيلي به طول 62 و عرض 48 متر است که در چهار گوشه‌ي آن، چهار برج مدور به قطر هفت متر قرار دارد.

منطقه‌ي نمونه گردشگري پيام شهرستان مرند داراي ظرفيت‌هاي طبيعي و تاريخي قابل توجهي براي جذب گردشگران است. پيست اسكي مجهز پيام، وجود كاروانسراي تاريخي شاه عباسي و جاده‌ي ترانزيت از جمله جدي‌ترين ظرفيت‌هاي گردشگري اين منطقه به شمار مي‌آيد.